Rwa kulszowa jest zespołem bólowym dolnej części kręgosłupa, który promieniuje przez pośladek i tylną powierzchnię uda aż do podudzia i stopy. Kogo problem dotyczy?
Częstość występowania rwy kulszowej w światowej populacji waha się pomiędzy 2 a 43%, a co roku zapada na nią około 1-2% populacji. Ból występuje przede wszystkim w okolicy kończyny dolnej, może być także związany z towarzystwem objawów neurologicznych takich jak zaburzenia czucia lub osłabienie siły mięśniowej.
Rwa kulszowa a rwa ramienna
To rwa kulszowa, a czym jest rwa ramienna określana także jako rwa barkowa czy radikulopatia szyjna? To dysfunkcja związana z uciskiem na struktury nerwowe w okolicy szyi, które zaopatrują ramiona i pozostałą część kończyn górnych. Przez to pojawiają się ból, nieprzyjemne parestezje a w skrajnych przypadkach nawet różnorakie niedowłady. Rwa ramienna obejmuje swoim zasięgiem objawy bólowe od szyi przez całą kończynę górną, spowodowane uciskiem wyrośli kostnych (zmian kostnych powstających najczęściej w procesie zwyrodnieniowym) lub zawartości przepukliny krążka międzykręgowego na nerwy. W przeciwieństwie do zaburzeń w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, przepukliny jądra miażdżystego są odpowiedzialne jedynie za 20-25% przypadków. Za 70% wszystkich przypadków rwy ramiennej odpowiedzialne są zmiany zwyrodnieniowe odcinka szyjnego [1].
Dyskopatia
Dyskopatia dotyka obecnie ludzi w coraz młodszym wieku. Przyczyn tej choroby lekarze upatrują, przede wszystkim, w niewłaściwym stylu życia. Dyskopatia, w zdecydowanej większości przypadków, następuje w obszarze lędźwiowego odcinka kręgosłupa. Ten rodzaj schorzenia nazywany jest dyskopatią lędźwiową. Dolegliwość ta może dotyczyć również części szyjnej i piersiowej kręgosłupa. Charakterystycznym objawem tej choroby jest przede wszystkim, dotkliwy ból, choć dodatkowo mogą wystąpić takie syndromy, jak zaburzenie czucia i osłabienie siły mięśni w kończynach dolnych a także osłabienie zwieraczy pęcherza moczowego.
Objawy chorobowe nie zawsze narastają powoli. W części przypadków schorzenie ma szybki i gwałtowny przebieg. Dyskopatia to problem zdrowotny, który może wykluczyć daną osobę z normalnego funkcjonowania, na długi okres czasu a także utrudniać wykonywanie codziennych obowiązków, dlatego zawsze, w przypadku zdiagnozowania symptomów tej dolegliwości, konieczne jest leczenie farmakologiczne i fizjoterapeutyczne [2].
Dyskopatia to po prostu schorzenie kręgosłupa. Jego wynikiem jest uszkodzenie krążka międzykręgowego, potocznie nazywanego dyskiem. Proces ten rozpoczyna się od powolnej degeneracji pierścienia włóknistego, co prowadzi do uwypuklenia jądra miażdżystego dysku i powstania przepukliny.
Przepuklina kręgosłupa
zwana inaczej przepukliną jądra miażdżystego, to zespół objawów, które wywołane są zmianami degeneracyjnymi dysków, czyli krążków międzykręgowych kręgosłupa. Dyski zbudowane są głównie z wody i składają się z jądra miażdżystego oraz otaczającego go pierścienia włóknistego. Jaka jest ich rola? Przede wszystkim ochraniają kości kręgosłupa przed wzajemnym ocieraniem się oraz amortyzują wstrząsy np. gdy skaczemy czy biegamy. Kiedy pod wpływem różnych czynników krążki międzykręgowe ulegają degeneracji (w tym przypadku odwodnieniu), to tracą one swoją elastyczność. Wówczas stają się słabsze, bardziej narażone na kontuzje. Jeśli nastąpi pęknięcie pierścienia włóknistego, może dojść to tzw. wypadnięcia dysku, czyli wysunięcia jądra miażdżystego. Gdy zacznie on uciskać nerw, niezbędna staje się pomoc lekarska.
Wyróżniamy różne rodzaje przepukliny kręgosłupa
w zależności od odcinka, w którym się pojawiła [3]:
- przepuklina odcinka szyjnego (dyskopatia szyjna)
- przepuklina odcinka piersiowego (dyskopatia piersiowa),
- przepuklina odcinka lędźwiowego (dyskopatia lędźwiowa).
Lumbago
jest bardzo ogólnym terminem. Określa on dolegliwości bólowe bezpośrednio związane z przeciążeniem kręgosłupa. Przez wzgląd na nieprzewidywalność oraz nasilenie bólu, często ten stan określa się jako tak zwany „postrzał”.
Ktoś może zapytać jak rozpoznać lumbago? Albo czym różni się ono od rwy kulszowej?
Jak wygląda leczenie tej dolegliwości i jaką rolę odgrywa rehabilitacja? Kilka informacji poniżej.
Mechanizm lumbago skupia się na centralnej części krążka międzykręgowego, gdzie doprowadza do obrzęku jądra miażdżystego lub do wniknięcia jego fragmentów w szczeliny na pierścieniu włóknistym. Z kolei przyczyną rwy kulszowej jest choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa, której mechanizm oraz etiologia nie są w pełni poznane medycynie. Tak więc, mimo teoretycznie zbliżonej symptomatologii, warto zapamiętać, iż lumbago i rwa kulszowa to dwa różne stany. Lumbago jest jedynie miejscowym bólem. Dolegliwości związane z nerwem kulszowym są charakterystyczne pod kątem miejsca występowania: ból rozprzestrzenia się od dolnego odcinka kręgosłupa lędźwiowego, obejmując całą kończynę dolną.
Najbardziej charakterystycznymi objawami lumbago są [4]:
- ból zlokalizowany w dolnym odcinku kręgosłupa,
- napięcie mięśni w okolicy odcinka lędźwiowego, powodujące sztywność pleców,
- ograniczona ruchomość,
- możliwy obrzęk w okolicy dotkniętej stanem zapalnym,
- nasilenie bólu przy schylaniu się lub podczas siedzenia.
Czy lumbago można operować?
Objawy lumbago są mocno uciążliwe i silne, niestety także nierzadko prowadzą do kompletnego unieruchomienia pacjenta, ponieważ każda aktywność wzmacnia ból. Walka z dolegliwościami lumbago polega na leczeniu farmakologicznym, obejmuje podanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych w formie maści lub doustnie. W zależności od natężenia objawów stosuje się także szereg środków przeciwbólowych o różnej sile, którą dobiera się indywidualnie po wywiadzie z pacjentem. W przypadku lumbago leczenie chirurgiczne jest rzadkością.
Długotrwałe statyczne pozycje, w których głowa jest wysunięta do przodu stwarzają dużą sztywność mięśniową potylicy. Zbyt duże napięcie prowadzi do niedokrwienie, a tym samym może powodować bóle głowy, zawroty głowy oraz szumy uszne. Jest to wynikiem tego iż w rejonie potylicznym przebiega wiele struktur nerwowych. Zawroty głowy, odczucia kręcenia, wirowania się w głowie wraz z współistniejącą niepewnością, chwiejnością ruchową, czasem nawet z chwilową utratą równowagi ciała to objawy powstające często w wyniku problemów z kręgosłupem szyjnym oraz napięciami w obrębie szyi, potylicy. Bóle głowy mogą mieć podłoże w wielu problemach zdrowotnych naszego organizmu. Bardzo powszechne stają się bóle głowy związane z nadmiernym napięciem mięśniowym potylicy oraz szyi. Codzienny pośpiech, długotrwały stres oraz pozycja statyczna wynikająca często z rodzaju wykonywanej pracy wpływają na kumulowanie się napięć w obrębie szyjnego odcinka kręgosłupa [7].
Na czym polega dyskopatia?
Dla pełnego zrozumienia procesu dyskopatii należy szczegółowo i wnikliwie zapoznać się z budową krążka międzykręgowego, który jest podstawowym elementem ulegającym degeneracji w tej jednostce chorobowej. Potocznie nazywany jest on dyskiem. Składa się z jądra miażdżystego znajdującego się w centrum, które ma galaretowatą konsystencję oraz pierścienia włóknistego, otaczającego pierścień, którego zadaniem jest utrzymanie jądra we wnętrzu. Dodatkowym elementem, scalającym dysk z kręgami jest blaszka graniczna, która dba o to aby krążki międzykręgowe i trzony kręgów tworzyły stabilną kolumnę, dającą odpowiedni podpór całemu ciału.
Poniżej etapy i kolejność powstawania zmian zwyrodnieniowych w dysku międzykręgowym [5]:
- Degeneracja która związana jest z nadmierną eksploatacją krążka międzykręgowego, które doprowadzić może do popękania pierścienia włóknistego
- Dehydratacja – związana jest z odwodnieniem krążków i ich niedostateczną regeneracją.
Ten etap jest wynikiem utraty sprężystości i elastyczności dysku oraz obniżeniem wytrzymałości na dalsze obciążenia. Oba etapy, degeneracja oraz dehydratacja, mają znaczący wpływ na przemieszczenie się jądra miażdżystego w kierunku uszkodzonego pierścienia. Pokłosiem tego jest reakcja zapalna, która z kolei podrażnia nerw dając objawy bólu kręgosłupa. Ten etap schorzenia krążka jest nie widoczny podczas badania RTG. - Protruzja – zwana inaczej wypukliną. Zmiany wychodzą tu poza zewnętrzny obrys dysku,
nie dochodzi jednak do przerwania ciągłości pierścienia włóknistego. Jest to początkowy etap uwypuklania się dysku i może nie dawać jeszcze znaczących dolegliwości bólowych - Prolapsja – jest to poważniejsze uszkodzenie pierścieni włóknistych ale przy zachowaniu ciągłości ostatniego pierścienia. Zwykle towarzyszy temu uwypuklenie dysku poza obrys kręgosłupa
- Ekstruzja czyli przepuklina kręgosłupa. Zaawansowane stadium choroby, w której dochodzi
do przerwania ciągłości pierścienia włóknistego. Jądro miażdżyste wychodzi poza obręb krążka, dlatego też ekstruzja potocznie nazywana jest „wypadnięciem dysku” Leczenie tego etapu dyskopatii, wymaga interwencji chirurgicznej - Sekwestracja – ostatni etap schorzenia, w którym dochodzi do rozerwania jądra miażdżystego. Fragment jądra może przemieścić się do kanału kręgowego, co powoduje bardzo silne dolegliwości oraz ostry ból kręgosłupa
Zdiagnozowanie etapu choroby jest szalenie istotne przy zaleceniach dotyczących leczenia.
W łagodnych zmianach i na początkowym etapie specjalista może zalecić mniej inwazyjne sposoby leczenia, tj. leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, odpowiednie ćwiczenia, masaż czy fizykoterapię. Wszystko po to aby zminimalizować ryzyko postępu dyskopatii. Jeżeli mamy jednak do czynienia z przerwaniem ciągłości pierścienia włóknistego i przemieszczeniem się jądra na zewnątrz, konieczny może okazać się zabieg chirurgiczny. Dobór metody leczenia operacyjnego uzależniony będzie od stopnia zmian strukturalnych. Lekarz może zalecić klasyczną operację, zabieg wykonywany przez skórę (nukleoplastykę) lub też za pomocą endoskopu.
Aby ustalić skuteczne leczenie, każdorazowo należy spotkać się ze specjalistą od schorzeń kręgosłupa, takim jak ortopeda, neurochirurg lub fizjoterapeuta. Podstawowe możliwości leczenia bólów to farmakoterapia, terapia manualna z mobilizacją tkanek miękkich i manipulacji, fizykoterapia, kinezyterapia (leczenie ruchem), iniekcje około kręgosłupowe, zabiegi operacyjne i inne inwazyjne zabiegi.
Chiropraktyka, czyli terapia manualna
Jest to jedna z metod fizjoterapeutycznych, która jest między innymi formą specjalnie opracowanego masażu. Terapia manualna ma na celu wspomagać zarówno kręgosłup, jak i stawy. Oprócz masażu stosowane są także różne techniki ucisku oraz rozmaite chwyty. Wszystko to ma na celu przywrócenie właściwej ruchomości stawów oraz uśmierzenie pojawiającego się bólu. Terapia manualna wykorzystywana jest zarówno w ortopedii, reumatologii, rehabilitacji, jak i neurologii. Ogromną zaletą tej metody jest jej duże bezpieczeństwo oraz to, że leczenie opracowywane jest indywidualnie, w zależności od schorzenia i stanu pacjenta.
Terapia manualna nie jest metodą nową. Jej początki sięgają już czasów starożytnych, a poszczególne jej elementy dostrzec można w systemach leczniczych wielu kultur. Zalążków terapii manualnej szukać możemy w starożytnym, Egipcie i Grecji. Na wiele różnych dolegliwości stosował ją Hipokrates.
Kiedy stosować terapię manualną?
Terapię manualną zastosować można w przypadku różnych problemów, w szczególności bólów. Korzyść przynieść może zwłaszcza w przypadku bólu kości ogonowej, bólów krzyżowych, lędźwiowych i lędźwiowo-krzyżowych, a także w zaburzeniach napięcia mięśni okolic miednicy, częstomoczu, rwie kulszowej, migrenach, wadach postawy, zaburzeniach snu i wielu innych przypadłościach.
Choć terapia manualna jest metodą dość bezpieczną, istnieje kilka przeciwwskazań do jej stosowania. Nie powinno się sięgać po tę technikę, jeśli u pacjentów występują żylaki odbytu, choroby końca dróg pokarmowych, zaawansowana osteoporoza, problemy z krzepliwością krwi. Na terapię manualną nie powinny się także udawać kobiety w ciąży. Wśród sposobów fizjoterapii wyróżnia się jeden, którego cechy zasługują na szczególną uwagę – mowa tutaj o metodzie Ackermanna.
Metoda Ackermanna to wynik pracy szwedzkiego lekarza Wilhelma Ackermana. W latach 70 miał on okazję założyć College of Chiropractic Stockholm, który działa do dziś pod przewodnictwem jego syna Wilhelma. Głównym założeniem instytutu jest kształcenie kolejnych terapeutów oraz doskonalenie metody fizjoterapii, w oparciu o najnowszą i najbardziej aktualną wiedzę, technologię. Sposób Ackermanna powstał jako wynik 50 lat doświadczenia lekarza w dziedzinie chiropraktyki – a od tego czasu jest na bieżąco aktualizowany o współczesne badania, co bezpośrednio przekłada się na skuteczność metody [8].
Ackermann w swojej pracy skupiał się na dolegliwościach bólowych kręgosłupa – ich powstawanie przypisywał w dużej mierze nieodpowiedniemu ustawieniu miednicy, której wadliwe ustawienie prowadzi do przemieszczeń całego szkieletu, co z kolei wywołuje ból. Ackermann zwraca uwagę również na to, że w wyniku szczególnego obciążenia, upadków lub innych urazów, może zmienić się położenie miednicy względem innych kości, co – pozbawione rehabilitacji – może w następstwie wpłynąć na położenie kręgosłupa, będąc przyczyną licznych dolegliwości. Na szczęście, wady tego rodzaju można korygować.
Zalety metody Ackermanna
W świetle przytoczonych przykładów da się wyszczególnić kilka szczególnych zalet koncepcji Ackermanna. Fizjoterapia tą metodą pozwala na szybką diagnostykę i ocenę przemieszczeń w obszarze miednicy, dodatkowo rozróżniając przyczyny na funkcjonalne i strukturalne. Proponowane przez Ackermanna metody korekcyjne są poparte nie tylko jego osobistym, 50 letnim doświadczeniem, ale również najnowszą wiedzą, która sprawia, że metoda szwedzkiego lekarza pozostaje niezwykle aktualna. Wyróżnia się także dużą skutecznością oraz dużym dostosowaniem do indywidualnych potrzeb pacjenta. Terapia nie wymaga od fizjoterapeuty użycia siły, a co za tym idzie – jest dla pacjenta całkowicie bezbolesna.
Oprócz tego, metodę Ackermanna wyróżnia także szybkość jej działania – o ile sprawdza się na dłuższą metę, o tyle jej efekty doskonale widoczne są także na przykładzie pojedynczych zabiegów, które potrafią skutecznie uśmierzyć problematyczny ból. Warto zaznaczyć jednak, że nie jest to metoda uniwersalna – sposób Ackermanna przeciwwskazany jest chorym z osteoporozą, chorobami nowotworowymi. Nie poleca się go również przy świeżych złamaniach oraz w obliczu kilku stanów chorobowych, takich jak np. choroba Bechterewa. Na szczęście jej rozbudowany system diagnostyczny umożliwia szybkie rozpoznanie tych czynników, które mogą wymuszać konieczność zmiany podejścia terapeutycznego przez rehabilitanta.
W prawie wszystkich przypadkach bólu pleców – ćwiczenia i aktywność fizyczna – odgrywają ważną rolę w życiu z dyskopatią i zapobiegają nawracaniu bólu. Z tego powodu ważne jest, aby spotkać się z odpowiednio wyszkolonym fizjoterapeutą, aby szybko i skutecznie uwolnić się od bólu oraz nauczyć się poprawnego wykonywania zalecanych ćwiczeń, a także opracować program ćwiczeń w domu [6].
Chirurgiczne leczenie dyskopatii – kiedy powinno nastąpić?
Szacuje się, że średnio 7-10% osób z dyskopatią wymaga leczenia operacyjnego. Bezwzględnym wskazaniem do niego są objawy neurologiczne, takie jak: zaburzenia w obrębie zwieraczy, zaburzenia czucia, zaniki mięśniowe, osłabione odruchy, sekwestracja (oddzielenie fragmentu jądra, który może przemieszczać się do kanału kręgowego). Silny ból, oporny na leczenie zachowawcze i uniemożliwiający normalne funkcjonowanie, jest względnym wskazaniem do zabiegu. Leczenie operacyjne różni się w zależności od lokalizacji i natężenia zmiany. Przykładowo w dyskopatii lędźwiowej najczęściej wykonywana jest mikrodiscektomia czyli usunięcie wypadniętej z dysku części jądra w znieczuleniu ogólnym, w pozycji na brzuchu. Tego samego dnia lub na drugi dzień chory jest pionizowany.
Z kolei przy dyskopatii szyjnej najczęściej przeprowadzana jest discektomia z dostępu przedniego (nacięcie jest na przedniej powierzchni szyi), podczas której usuwa się chory krążek międzykręgowy, a przestrzeń między dwoma kręgami zastępuje się implantem w postaci sztywnej klatki wypełnionej materiałem kościotwórczym. Kontynuacją leczenia po zabiegu jest rehabilitacja [6].
Źródła internetowe
- https://www.ortopedio.pl/schorzenia-narzadu-ruchu/Jak-rozpoznac-rwe-barkowa-czy-ona-sama-minie-Jak-dlugo-trwa-rwa-ramienna-i-kiedy-zglosic-sie-do-lekarza/ (data ostatniego dostępu: 2023-06-01)
- https://zdrowie.odpornosc.org.pl/skuteczne-leczenie-roznego-rodzaju-bolow-plecow/?gad=1&gclid=CjwKCAjw-IWkBhBTEiwA2exyO6z-Xru2Jag2Gu9gs62ZSI1u1JCVCifp80RmuSWBvIjKgwxoFhMAFBoCLJMQAvD_BwE (data ostatniego dostępu: 2023-05-28)
- https://receptomat.pl/post/bk/przepuklina-kregoslupa-jak-rozpoznac (data ostatniego dostępu: 2023-05-31)
- https://centrum-kore.pl/lumbago-jak-wyleczyc-bol-krzyza/ (data ostatniego dostępu: 2023-05-25)
- https://www.ortopedio.pl/porady-ekspertow/dyskopatia-etapy-uszkodzenia-krazka-miedzykregowego/ (data ostatniego dostępu: 2023-06-04)
- http://www.kosendiak.pl/2012/11/25/dyskopatia-etapy-uszkodzenia-krazka-miedzykregowego/ (data ostatniego dostępu: 2023-06-02)
- https://www.praktyczna-ortopedia.pl/artykul/dyskopatia-ledzwiowa-patogeneza-objawy-i-postepowanie-zachowawcze (data ostatniego dostępu: 2023-06-06)
- Fizjoterapia metodą Ackermanna – charakterystyka i zalety | Blog MediStuff.pl (data ostatniego dostępu: 2023-06-11)
Rehabilitacja i terapia manualna w Krakowie
W sekcji O mnie znajdą Państwo potwierdzenie moich kompetencji i kwalifikacji jako licencjonowanego fizjoterapeuty. Zachęcam do pozostawienia opinii na temat mojej osoby po wykonanych zabiegach na moim profilu w Google+. W dziale Rehabilitacja, Terapia manualna, Chiropraktyka i Masaż leczniczy znajdą Państwo opisy poszczególnych zabiegów, jej historię oraz metody. W zakładce Zabiegi znajdą Państwo wszystkie wykonywane przeze mnie zabiegi w moim gabinecie.